زمین شناسی تاریخی (1)

                                 عصر پری کامبرین

اولین مقطع از عمر کره ی زمین، از بدو پیدایش آن در حدود  4600 میلیون  سال قبل

 تا حدود  542 میلیون سال قبل را عصر پری کامبرین می نامند.  در این دوران بسیار

 طولانی  زمین  به صورت یک گلوله ی آتشین از کره خورشید به بیرون پرتاب شد و

 سپس با توجه به مقدار انرژی جنبشی و انرژی پتانسیل گرانشی اش نسبت به خورشید

 در مداری معین حول خورشید به گردش در آمد .  کم کم سرد شد  و پس ار تغییرات

 تدریجی در طی هزاران میلیون سال  برای مراحل مدماتی حیات مستعد گردید.

 این عصر  به  پیدایش  زمین  و شکل گیری  اقیانوس ها و  قاره ها  و اشکال ابتدایی

 حیات بر  آن  محدود می شود. دانشمندان  برای  درک  هر چه  بهتر تحولات  این

 عصر آن را به سه  دوران تقسیم کرده اند.

 الف – دوران هادین  Hadean Eon (از 4600 میلیون سال قبل تا 3800 میلیون سال قبل)

 عنوان  هادین  از هادس  برگرفته شده است و هادس از خدایان یونانی  حاکم بر دیار

 مردگان  است. منظور  اینکه  در این عصر  زمین   بیشتر به دیار مردگان شباهت

 داشت. این  دوران  حدود  هشتصد  میلیون  سال  به طول  انجامید  و  در طی  آن

 کره ی  زمین  پس از جدا  شدن از خورشید  هم  به علت  دمای  اولیه اش  و  هم

 به  علت  بارش  سیل  آسای  شهاب ها  و  سیارک ها  به  شدت داغ  و ملتهب بود

 یکی  از  سیارک های   بسیار  بزرگ  ،  احتمالا  به  اندازه ی  مریخ  حدود  45   

 میلیون سال  پس از پیدایش  زمین  به  آن  برخورد  کرد  و بر  اثر  این  برخورد

 انرزی عظیم آزاد شده موجب پاشیده شدن جرم بزرگی از ذرات به خارج از زمین

 شد.این ذرات در حین گردش حول زمین به تدریج به هم پیوستندو ماه راپدید اوردند

 در زمین ملتهب و احتمالا در سایر سیارات  اتم های سنگین تر مثل آهن به سمت

 پایین رانده شدند و هسته را به وجود آوردند و اتم های سبک تر مثل سیلیس  و

 هیدروژن به سمت نواحی سطحی تر رانده شدند  . بیشتر گازها – هیدروژن،

 دی اکسید کربن، متان  و نیتروژن  بر سطح  شناور گشتند. شها ب هایی که بر

 زمین می باریدند با خود آب آوردند و آب ها به علت داغ بودن زمین  آتمسفری

 از بخار آب را پیرامون زمین پدید آوردند

 کم کم  بارش سیل آسای سنگ ها و شهاب ها ی گدازان کاهش یافت  و زمین

 مجال تشکیل پوسته یی از سیلیس بر سطح خود یافت.

 حدود چهار هزار و سیصد میلیون سال قبل بخار آب موجود در اتمسفر نیز سرد

 شد و به صورت باران بر سطح زمین باریدن گرفت. اقیانوس ها بر اثر این

 بارش پدید آمدند و تا چها ر هزار و دویست میلیون سال قبل زمین دارای

 خشکی و اقیانوس شد. اقیانوس ها در برخی نواحی یخ بستند و منجمد شدند

 در داخل اقیانوس ها اسیدهای آمینه  به هم پیوستند و اولین پروتیین را تشکیل

 دادند.  تا سه هزار و هشتصد میلیون سال قبل شکل گیری قاره ها نیز شروع

 شد و در واقع زمین وارد عصر دیگری به نا م آرکئین گردید.

 ب – دوران آرکئین   Archean Eon ( از 3800 میلیون سال قبل تا 2500 میلیون سال قبل)

 در آغاز این دوران زمین هنوز حدود سه برابر گرم تر از همین حالا بود با این

 حال آنقدر گرم نبود که آب را به جوش آورد. سطح زمین از اقیانوس ها پوشیده

 شده بود و اتمسفر زمین مقدار ناچیزی اکسیژن  و  بیشتر دی اکسید کربن داشت

 . خشکی ها  تا حدی با سربیرون آوردن آتشفشان ها از اقیانوس ها  تشکیل

 شدند. بیشترین سنگ ها از نوع سنگ های آذرین یا  دگردیسی  مثل گرانیت

 یا کوارتز  بودند. اما قدیمی ترین سنگ ها ی روسوبی مثل ماسه سنگ نیز در

 همین ایام به وجود آمدند.

 در آغاز این دوران  سلول های ابتدایی زنده یی در اقیانوس ها که گرم تر و

 اسیدی تر از حالا بودند به وجود آمدند  و  در حدود سه و نیم میلیارد سال قبل

 به سلول های پروکاریوت (سلول های بدون هسته مثل باکتری ها)تکامل

 یافتتند. حدود سه میلیارد سال قبل برخی از این سلول های پروکاریوت بر

 اثر تکامل قادر به تولید انرژی از آب و دی اکسد کربن و نور خورشید یعنی

 فتو سنتز شدند . در این فرایند آنها اکسژن آزاد می کردند و همین موجب

 افزایش اکسیژن در زمین شد. البته تا مدتی این اکسیژن بیشتر از آنکه وارد

 اتمسفر شود با سنگ های سولفوری و آهنی ترکیب می شد و سنگ های

 سرخ فام و آهکی پدید می آورد. احتمالا شهاب های زیادی در این دوران

 نیز به زمین برخورد کردند و بسیاری از جانداران کوچک را تلف نمودند و

 بقیه را برای تکامل مستعد تر کردند.

 ج – دوران پروتروزوئیک  Proterozoic Eon

 دورانی بسیار طولانی که از  2500 میلیون سال قبل آغاز شد و تا 542 میلیون سال

 قبل ادامه یافت. در این دوران با ادامه ی فتوسنتز سلول های پروکاریوت و آزاد

 شدن اکسیژن سرانجام با اشباع  سنگ های سولفوری و آهنی از اکسیژن کافی

 مازاد این اکسیژن به سمت اتمسفر رفت . در حدود دو میلیارد سال قبل برخی

 از سلول ها طوری تکامل یافتتند که بتوانند به یاری اکسیژن انرژی دریافت کنند

 سلول های یوکاریوت که قادر به تکامل برای استفاده از اکسیژن نبودند و خود نیز

 نمی توانستند فتوسنتز کنند  سلول های کوچک تر را به  چنگ آوردند و به

 همکاری با آنان پرداختند. این سلول های کوچک تر هم نمی توانستند به طور

 مستقل زندگی کنند به میتوکندری  و سیتوپلاست  تبدیل شدند. در نتیجه

 سلول های یوکاریوت  طوری تکامل یافتند که بتوانند به طور جنسی تکثیر شوند.

 درنتیجه سلول ها ازتنوع بیشتر در دی ان ای  خود برخوردار شدند تکامل با

 سرعت بیشتری رخ داد . بنابراین حدود یک میلیارد سال پس از این رخداد

 اولین جانداران چند سلولی ظهور کردند. در پایان این دوران  برخی از انواع

 بندپایان و سوسک ها و کرمها نیز پیدا شدند.

 یک میلیارد سال قبل صفحه های تکتونیک قاره ها را به هم نزدیک کردند و به

 صورت یک  قاره عظیم در آوردند. بعدا این قاره چند پاره شد و پاره ها دوباره

 از هم دور شدند. چند دوره ی یخبندان نیز در این دوران رخ داد و به نظر

 می رسد که کره ی زمین حدود 700میلیون سال قبل به صورت توپی یخی بوده که

 به تدریج ذوب گردید.