زمین شناسی تاریخی (4)

عصر سنوزوئیک  Cenozoic ERA 

سومین  عصر  پس از عصر پری کامبرین که از  65 میلیون سال قبل آغاز شد وتا کنون ادامه دارد. این عصر مشتمل بر دو دوره است که به ترتیب  ترشیری و کواترنری نامیده  می شوند . عصر سنوزوئیک به معنی حیات نوین است و آنرا عصر پستانداران نیز می نامند. مهمترین ثمره ی این عصر تکامل پستانداران  و متعاقب آن  ظهور بشر است. ویژگی یی که با وجود کوتاه بودن این عصر در قیاس با اعصار دیگر، آن را از هر عصری برجسته تر می سازد.

در اینجا می کوشیم ضمن نام بردن از این ادوار به شرح اجمالی حوادث در هر یک از آنها بپردازیم:

1- دوره ی ترشیری  Tertiary period(ازحدود 65 میلیون سال پیش تا  1.8 میلیون سال قبل)آغاز این دوره مقارن است با انقراض دایناسورها و مهیا شدن فضای بیشتر برای تولید مثل پستانداران و ظهور انواع مختلف و متفاوتی از آنان.

در این دوره با ادامه ی دور شدن قاره ها از هم لغرش صفحه های تکتونیک موجب بروز آتشفشان های زیادی شد. در حدود 60 میلیون سال قبل کالیفرنیا با پیشروی به سوی شمال آمریکا کوه های راکی را پدید آورد. در حدود 55 میلیون سال قبل هندوستان به سوی آسیا پیشروی کرد و کوه های هیمالیا را پدید آورد و در حدود 30 میلیون سال قبل نیز کوه  های آلپ با پیشروی آفریقا به سوی اروپا  تشکیل شدند.

حدود 6 میلیون سال قبل انسان در آفریقا ظهور کرد.  بشر اولیه حدود 2.5 میلیون سال قبل به علت استفاده از ابزار سنگی وارد دوره ی کهن سنگی گردید.

دوره ی ترشیری با خنک شدن تدریجی کره ی زمین و  فرا رسیدن آخرین عصر بزرگ یخ  در 1.8 میلیون سال قبل به پایان رسید.

2- دوره ی کواترنری Quaternary Period (ازحدود ِ 1.8 میلیون سال پیش تا اکنون  )در شروع این دوره انسان های اولیه ابزارهای سنگی را به کار می برده اند  . آب و هوا نیز  بیشتر در فازهای سردتر خود بود و اعصار یخ بندان هم با تناوبی حدودا چهل هزار ساله می آمدند و می رفتند و قطب های جنوب و شمال نیز چون حالا پوشیده از یخ بودند. در میان جانوران  این دوره، پستانداران بزرگی همچون ببر دندان شمشیری، ماموت، ماستادون، نیاکان کوچک تر اسب ها و گرگ به چشم می خوردند.

یک میلیون سال بعد، یعنی 800000 سال پیش مردم شروع به استفاده از آتش برای پخت غذا کردند. احتمالا برای تهیه غذا دانه های خوراکی، توت  و ریشه ها را گردآوری می کردند و در جستجوی باقی مانده ی گوشت جانوران شکار شده توسط جانوران دیگر بودند.

حدود 180000 سال پیش شاید  با ظهور یکی از اعصار یخ مردم به فکر استفاده از پوشش و لباس برای محافظت از بدن خود کردند. اختراع تیر  و کمان نیز ظاهرا  به 64000 قبل بر می گردد.

شواهد نشان می دهد که حدود 60000 سال قبل با تغییر آب و هوا در پایان یکی از اعصار یخ برخی از مردم که پیشرفته تر بودند آفریقا را ترک گفتند و از طریق سواحل جنوب آسیا به هندوستان و سپس به استرالیا رفتند و کمی دیرتر نیز برخی دیگر به آسیای غربی و سپس به اروپا و آسیای مرکزی و چین رفتند .

حدود 30000 قبل نئاندرتال ها به وسیله ی نیاکان ما کشته و منقرض شدند.

حدود 12000 سال قبل، در پایان آخرین عصر یخ زمین گرم تر از معمول و نمناک تر شد و آب و هوا  رو به بهتر شدن نهاد.

اما بسیاری از جانوران بزرگ مثل ببر دندان شمشیری، ماموت و ماستودون  یا به واسطه ی تغییر آب و هوا  یا به خاطر شکار شدن به وسیله ی مردم منقرض شدند.

برخی از مردم از طریق  ِ میان گذرهای طبیعی خشکی (پل خشکی)که در  دریاها پدید آمده بودند از آسیای شرقی به آمریکای شمالی رفتند و  بومی آنجا شدند.

با ظهور کشاورزی و رونق گرفتن آن، مسیر تمدن هموارتر شد و بشر گام در مسیر   توسعه  و پیشرفت نهاد، مسیری که اکنون به شاهراه توسعه و پیشرفت منتهی شده است.