زمین زیست شناسی تاریخی ( مرور کلی )

زمین،  الهه ی مادر

کر ه ی زمین هنوز یگانه جایگاه ایمن حیات و مادر همه ی زیستمندان محسوب می شود.اگر آن را یک  الهه ی آسمانی  مادر به صورت  بانویی 23 ساله  فرض کنیم، این الهه همه ی فرزندان خود اعم از ابتدایی ترین موجودات زیستمند تا پیشرفته ترین زیستمندان و انسان را درهمین چهار سال اخیر عمرش به دنیا آورده است و تا نوزده  سالگی هیچ فرزندی نداشته است. این الهه ی مادر، برومندترین فرزند خود یعنی انسان را همین چهار روز پیش به دنیا آورده است . یعنی پیدایش بشر و تکامل او و همه ی حوادثی که بر او و جامعه ی او اعم از عشق ها ونفرت ها و صلح ها و  جنگ ها .رخ داده  همه و همه  در همین چهار روز اخیر از عمر مادرش زمین به انجام رسیده است  . و از همه جالبتر، این همه پیشرفت و توسعه ی جامعه ی بشری از رنسانس تا کنون در این پنج شش قرن اخیر همه و همه  تنها در یک و نیم دقیقه ی اخیر عمر مادر ِ  بیست وسه ساله مان  ، زمین صورت پذیرفته است. هر یک از ما اگر شانسی برای زندگی تا صد سالگی داشته باشیم به آن معنی است که خوش شانس ترین ما در قیاس با سن مادرمان تنها حدود پانزده ثانیه زنده ایم  . درحداکثر همین پانزده یا شانزده ثانیه است که  به دنیا می آییم و زندگی می کنیم و می میریم.

این قصه ی  شیرین پیدایش زمین و حیات و تکامل آنهاست و این قصه صرف نظر از انکه تا چه حد واقعیت داشته باشد قصه یی زیبا و دلکش و سرشار از شگفتی ها است ولی به خلاف تصور خدا ناباوران همین قصه با هر روایتی واقع گرایانه   خود گویای وجود خالقی بی همتا ست. چگونه می توان همه ی این شگفتی ها را تصادف محسوب کرد!

گفتم قصه! چرا؟ زیرا اطمینان کامل دارم آنانی که پنج یا ده قرن دیگر این روایت ها از زندگی زمین و پیدایش حیات را می خوانند با محبت و خوشرویی می خندند. چرا می خندند؟ زیرا بشر تا آن زمان به چنان حقایقی دست می یابد که این روایت ها بسیار کودکانه می نمایند و این ویژگی علم است. چرا با محبت  و خوشرویی؟ زیرا نگارش روایت های ما را گام های ناگزیر بشری برای شناخت جهان خود می دانند. گام هایی که به تدریج بهتر و بهتر بر داشته می شود.  در پایان بهتر است  مقاطع مختلف زمین زیست شناسی تاریخی را به اختصار  از نظر بگذرانیم:

دوران هادین (4600 میلیون سال قبل تا 3800 میلیون سال قبل): شکل گیری  زمین و جدا شدن ماه از زمین و تشکیل خشکی ها و اقیانوس ها بر زمین.

دوران آرکئین  (3800 میلیون سال قبل تا 2500 میلیون سال قبل):پیدایش ساده ترین شکل حیات در اقیانوس ها به صورت سلول های ابتدایی و تکامل آنها به سلول های پروکاریوت

دوران پروتروزوئیک (2500 میلیون سال قبل تا 542 میلیون سال قبل): تکامل سلول ها ی یوکاریوت و ظهور اولین جانداران چند سلولی -  پیدایش بند پایان و انواعی از سوسک ها و کرم ها.

دوره کامبرین (542 میلیون سال قبل تا 488میلیون سال قبل): تشکیل قاره ی عظیم پانوتیا، تکامل اولین گیاهان خشکی از جلبک تک سلولی در آغاز این دوره، سرعت گرفتن تکامل جانداران و نابودی بسیاری از انواع آنان به علت یک فاجعه ی زیست محیطی.

دوره ارودویسین (488 میلیون سال قبل تا 443میلیون سال قبل) :فروشکست قاره ی پانوتیا، تشکیل قاره ی بزرگ گوندوانا، ظهور اولین صخره های مرجانی، پیدایش بندپایان در سواحل، فلس و استخوان دار شدن خرچنگ ها و کوسه ها، فاجعه ی زیست محیطی در پایان.

دوره سیلورین (443 میلیون سال قبل تا 416میلیون سال قبل) : پیدایش گیاهان شاخه دار و  اولین  ماهی کوچک آرواره دار پس از اوج گیری مجدد تکامل، انقراض برخی از انواع بر اثر فاجعه زیست محیطی.

دوره دونین (416 میلیون سال قبل تا 359میلیون سال قبل) : پیدایش آبزیان پادار در سواحل (اولین دو زیستان)، پیدایش سرخس ها و قارچ های بزرگ و  وقوع یک حادثه زیست محیطی و انقراض بسیاری از گونه ها  در پایان.

دوره کربونیفر (359میلیون سال قبل تا 290میلیون سال قبل) :تشکیل ذخایر عظیم ذغال بر اثر مرگ و استحاله ی سرخس ها ، پیدایش کوه های آپالاچی و اورال بر اثر فشردن قاره ها به هم، پیدایش خزندگان بر خشکی بر اثر تکامل دو زیستان. پیدایش ستون فقرات در برخی از جانوران، پر در آوردن برخی از حشرات.

دوره پرمین(290 میلیون سال قبل تا  248 میلیون سال قبل) : پیدایش قاره ی عظیم پان گایه بر اثر به هم پیوستن قاره ها، گسترش و تکامل خزندگان و درختان کاج ، انقراض بیشتر گونه ها بر اثر یک فاجعه ی بسیار بزرگ زیست محیطی.

دوره تریاسیک (  248 میلیون سال قبل تا  199 میلیون سال قبل) : نابودی بیشتر سرخس ها و گسترش کاج ها ، تکامل خزندگان خون سرد و گسترش آنان،  تکامل برخی از خزندگان خون گرم به خزندگان پرنده و برخی دیگر  به پستانداران. انقراض یک فاجعه ی زیست محیطی و امحای بسیاری از گونه های حیاتی.

دوره ژوراسیک (199میلیون سال قبل تا  145 میلیون سال قبل) : ازدیاد قابل توجه  دایناسورها.  تجزیه قاره ی پان گایه به چند قاره و دور شدن آنها از هم  و پیدایش کوه هایی مثل آندس بر اثر تصادم قاره ها.

دوره کرتاسه (145میلیون سال قبل تا 65 میلیون سال قبل) : گسترش گل ها و درختان گل وعلف ها و تکامل زنبورها و انواع جدیدتری از حشرات مثل مورچه و موریانه. تکامل و ازدیاد پرندگان. انقراض بسیاری از گونه ها به ویژ] نابودی کامل دایناسورها بر اثر برخورد یک شهباب سنگ عظیم به زمین.

دوره ترشی اری (65 میلیون سال قبل تا 1میلیون و هشتصد هزار  سال قبل) : تکامل و ازدیاد پستانداران، پیدایش انسان در آفریقا، پیدایش کوه های راکی، کوه های هیمالیا و کوه های آ لپ. پایان دوره با ظهور آخرین عصر یخ بزرگ.

دوره کواترنری(1 میلیون و هشتصد هزارسال قبل تا  اکنون) : توسعه ی  پستانداران، تکامل انسان و گسترش جامعه ی بشری  که تاکنون نیز ادامه دارد.